Tree voor tree
“En zó ga ik me jou herinneren. Als een blije, trotse oma.”
Haar stem wordt wat harder, vechtlustig bijna. Dit is de laatste zin en daarna loopt ze gauw achter de microfoon vandaan. Terug naar de eerste rij.
Zeventien is ze. De enige kleindochter van haar oma. Een oma die vaak oppaste. Haar lievelingseten maakte. Uitjes organiseerde. Mooie boeken voorlas.
De oma die als een tweede moeder voor haar zorgde. Bij wie ze veilig was. Veilig en vrolijk. Zo was oma.
Die oma krijgt een herseninfarct. Later nog eentje. Ze revalideert en komt weer thuis. Dat gaat niet vanzelf. En ze is het ook niet meer. Zichzelf.
Dezelfde oma gaat van blij en vrij naar gesloten en somber. Met vechtlust, dat wel. Zonder veerkracht, dat niet meer. Het leven is zwaar en de beperking heeft zich in haar lijf en in haar hoofd vastgezet.
“Verliezen gaat niet altijd in één keer maar soms steeds een beetje.”
Levend verlies noemen ze dat. Bij leven al afscheid moeten nemen van wat er ooit was. Rouwen om een verloren lach. Geen spontane knuffel meer. Geen goede grap.
Een kleindochter die nu oma’s karretje duwt in de dierentuin. Voorzichtig doen en niet te druk zijn. Positief zijn voor twee. Diploma uitreiking en oma kan niet mee.
Steeds verder weg van een verleden waarin zij de gangmaker was. Nu lacht ze soms nog wel, maar haar ogen doen niet mee. En de tijd heelt niets.
Als oma overlijdt is kleindochter al een half leven verder dan dat verleden. Moet zij al graven in haar jonge geheugen. Een beetje leunen op de verhalen. Van vroeger. Toen het goed was met oma.
Dus zet ze zich schrap en dapper achter de microfoon. Vertelt bij het afscheid hoe het was en hoe het werd. Vertelt, totdat ze alles heeft gezegd. En dan komt haar laatste zin. Een beetje harder, een beetje een gevecht. Een beetje boos op het leven en het verlies. Die hebben haar haar halve leven een lieve en vrolijke oma ontzegt.
In mezelf denk ik zachtjes “Je mag.” Van mij mag jij een beetje boos en een beetje luider zijn.
Want dat tree voor tree, verliezen van het lieve, doet soms oorverdovend pijn.
